Xəbərdarlıq siqnalı müxtəlif tətbiqlər üçün istifadə edilə bilər, məsələn, şaxta monitoru, otaq temperaturu monitoru və s.
Səssiz vəziyyətdə dövrə cəmi bir neçə mikroamper cərəyan çəkir ki,bu da , nəzəri olaraq 9 V quru batareya (PP3, 6AM6, MN1604, 6LR61) ilə heç olmasa on ilədək davam edə (işləyə) bilər. IC-lər istifadə edildikdə belə kiçik bir cərəyan mümkün deyildir və buna görə dövrə diskret bir dizayndır. Hər dörd saniyədə bir Schmitt tətikləyicisini hərəkətə gətirən bir ölçü körpüsü saat generatoru tərəfindən 150 ms müddətində işə salınır. 150 ms müddətində bir NTC termistorunun (R11-in) müqaviməti, sabit bir rezistorun müqavimət göstərici ilə müqayisə edilir. Birincisi ikincisindən azdırsa, həyəcan siqnalı söndürülür.
Dövrə işə salındıqda, C1 kondansatoru doldurulmur və T1-T3 tranzistorları bağlanır. Yandırıldıqdan sonra, C1, T1-in təməl gərginliyi, hüdud gərginliyini aşanadək tədricən R1, R7 və R8 vasitəsilə mərhələli şəkildə doldurulur. T1 transistoru sonra işə düşür və T2 və T3’ün də çalışmasına səbəb olur. Bunun ardınca, C1, mənbədən gələn cərəyan R3 və T3 (təxminən 3 µA) arasındakı cərəyandan kiçik olana qədər cərəyan mənbəyi T1-T2-D1 vasitəsi ilə yüklənir. Bu, T1-in söndürülməsinə səbəb olur, beləliklə C1 ilə birləşmə nəticəsində bütün dövrə deaktiv olur. Kondansator C1 (demək olar ki) tam yüklənir, beləliklə D1-in anod potensialı 0 V.-dan aşağı düşür. Yalnız C1 təkrar doldurulduqda yeni bir dövr başlaya bilər.
Aydındır ki, cərəyanın daha böyük hissəsi C1 -i yükləmək üçün istifadə olunur. Gate IC1a,tam müqavimət çeviricisi və geribildirim mərhələsi kimi fəaliyyət göstərir və müntəzəm olaraq R9-R12-C2-P1 ölçmə körpüsünü qısa müddətə işə salır. Körpü, kiçik cərəyana baxmayaraq (və tranzistorların ardıcıl kiçik ötürmə qabiliyyətinə baxmayaraq) böyük bir gücləndirici və yüksək həssaslıq təmin edən bir diferensial gücləndiricidə sonlandırılır. R13 və R15 rezistorları bir növ histeriz vasitəsilə bir diferensial gücləndirici üçün Schmitt trigger girişini təmin edir,bu da birmənalı və sürətli ölçmə nəticələrini verir. Kondansator C2, sensor və dövrə arasındakı uzun kabellərin tutum təsirini kompensasiya edir və beləliklə “yalançı” siqnalların qarşısını alır.
Sensor (R11) dövrənin qalan hissəsi ilə eyni bir korpusda qurulmuşdursa (məsələn, bir otaqdakı temperatur monitorunda), C2 və R13 buraxıla bilər. Bu halda, C3 hər hansı bir müdaxilə siqnallarını özündə saxlayır və beləliklə saxta həyəcan siqnallarının qarşısını alır. Körpü tarazlıq vəziyyətində olduqda C3-də yalnış bir həyəcana səbəb olan hər hansı bir qalıq yükünün qarşısını almaq üçün, bu baş verdikdə kondansator, D2 vasitəsilə sürətlə boşaldılır. Gate IC1c və IC1d səs siqnalını (a.c. növü) idarə etmək üçün bir osillator yaradır. Saatın çox yüksək tam müqavimətə(empedans) görə, həyəcan siqnalının qurulması üçün bir epoksi qatran (pertinax deyil) lövhədən istifadə edilməlidir. Eyni səbəbdən, C1 çox aşağı sızma cərəyanı olan bir növ olmalıdır. R11-in müqaviməti sabit rezistordan daha yüksək olduqda həyəcan siqanlının işləməsi tələb olunarsa, körpünün elementlərinin birləşmələrini və diferensial gücləndiricinin invers və qeyri-invers girişlərini tərs çevirin.
R11 kimi bir NTC termistoru -18 ° C-də bir müqavimət göstərir ki, bu da otaq temperaturundan on dəfə çoxdur. Buna görə, dəqiq əməliyyat tələb olunduqda cihazın məlumat vərəqi ilə tanış olmaq və ya bir sıra test oxunuşlarını etmək məsləhətdir. Mövcud dövrə üçün, -18 ° C-də olan müqavimət 300-400 kΩ olmalıdır. R12-nin dəyəri eyni olmalıdır. Əvvəlcədən təyin edilmiş P1 həssaslıq həddinin yaxşı tənzimlənməsini təmin edir. Qeyd edək ki, prototip NTC termistorundan istifadə etsək də, elektrik xarakteristikası məlum olduqda və indiki dövrəyə uyğun olduqda fərqli bir növ sensor da istifadə edilə bilər.
Müəllif: K. Syttkus
Müəllif hüquqları: Elektor Electronics
