Mikrofonlardan bir çox məqsəd üçün istifadə edirik. Bu yazıda istifadə etdiyimiz mikrofonların quruluşunu və necə işlədiyini izah etməyə çalışdıq. Səs çıxışı olduğu yerdə (bu da söhbətimiz zamanı olur) səs, havada bir təzyiq dəyişikliyi yaradır. Bu təzyiq dəyişikliyi havada dalğa şəklində dalğa ötürülməsi kimi yayılır. Budur səs, texniki baxımdan, bu hava təzyiqindəki dəyişiklikdir. Mikrofonlar isə havada yayılan səs dalğalarını tutaraq elektrik enerjisinə çevirən cihazlardır.
Mikrofonun quruluşu
Mikrofonun quruluşunda 3 ayrı hissə var və hər 3 hissə bir-birinə təsir edir və mikrofonun iş sistemini təşkil edir.
a) Gövdə (ingiliscə: Casing) mikrofon diafraqmasını xarici təsirlərdən qoruyur və mikrofona gələn səs siqnallarının,diafraqma görə qütb diaqramını (polar diagram) aşkar edir. Səs siqnalını diafraqmaya ötürmədən əvvəl bir istiqamət təyin edicisi rolunu da oynayır.
b) Diafraqma (ingilis. Diaphram) akustik səs dalğaları ilə titrəyir və hərəkətini çevirici mühitə ötürür.
c) Çevirici (ingiliscə: Transducer) akustik enerjini diafraqmadan aldığı hərəkətlə elektrik enerjisinə çevirir. Bir mikrofonun növünü çevirici təyin edir. Məsələn, dinamik bir mikrofonda akustik enerji hərəkətli bobinlərin köməyi ilə elektrik enerjisinə çevrilir. Çevirmə zamanı istifadə olunan material hərəkətli bir bobin olduğundan, bütün dinamik mikrofonlara “hərəkətli-bobin mikrofon”(moving-coil microphone) deyilir.
Mikrofon necə işləyir?
Biz danışarkən havanı titrədərək havada bir təzyiq dəyişikliyi yaradırıq. Eşitmə prosesində bu təzyiq dəyişikliyini qulaqlarımızdakı membranla qəbul edirik. Mikrofonlar da, eynilə qulaqlarımız kimi, havadakı təzyiq dəyişikliyinin yaratdığı təsirindən istifadə edərək səsi qeydə alır və elektrik siqnalına çevirir.
Bütün mikrofonların quruluşu səs dalğalarının diafraqmanı titrəməsi prinsipinə əsaslanır. Hər səsin müəyyən bir intensivliyi var. Havadakı bu səs intensivliyinin yaratdığı təzyiq səs intensivliyi ilə düz mütənasibdir. Gələn hava təzyiqinin böyüklüyünə və kiçikliyinə görə irəli-geri titrəyən diafraqmanın bu titrəməsini elektrik enerjisinə çevirmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə olunur. İstifadə olunan metodlara görə mikrofon növləri ortaya çıxır.
Mikrofon növləri
- Dinamik mikrofonlar
- Kapasitiv mikrofonlar
- Zolaqlı (bantlı) mikrofonlar
- Kristal mikrofonlar
- Karbon tozlu mikrofonlar
Dinamik Mikrofon
Ən çox istifadə edilən mikrofon növlərindən biridir. Dinamik mikrofonlar qalıcı bir maqnitdə səs dalğaları ilə hərəkət edən diafraqmaya qoşulmuş bobin hərəkəti səbəbindən bobin uclarındakı voltaj dəyişikliyinə görə işləyir. Onların görünüşü ümumiyyətlə yuxarıdakı şəkildəki kimi olur. Qəbul xüsusiyyətləri olduqca yaxşıdır. Açıq havada və qapalı studiyalarda istifadə olunur.
Kapasitiv Mikrofon
Kapasitiv mikrofonlar uzun məsafələrdən belə səsləri qəbul edə bilir. Ümumiyyətlə qapalı məkanlarda, iclas otaqları və studiyalarda istifadə olunur. Ölçülərinə görə çox kiçikdirlər. Yaka mikrofon tipində olanlar var. Bu gün istifadə edilən mobil telefonların mikrofon hissəsi kapasitiv mikrofonlardan ibarətdir. Kapasitif mikrofonlar bir çox ev telefonunun danışılan hissəsində istifadə olunur.
